Pocztowki z Indii...

Wrocimy na chwile do "Tanczacych bogow..." ?
Historia bharatanatjam w pigułce. Tekst "szkolny". Bez zawilosci i filozofowania;)
Wszystkim zainteresowanym życzę miłego czytania, wszystkich niezainteresownych – zachęcam do rzucenia okiem (może się zainteresują), a wszystkim tańczącym (którzy mają ode mnie 3 miesiące wakacji) zalecam jako lekturę obowiązkową (przeegzaminuję jak wrócę!;) )
A! pisownia wszystkich wyrazów tamilskich i sanskryckich w formie łatwiej do przeczytania . Tyle mamy polskich literek- odpowiedników dźwięków występujących w językach indyjskich, że należy je wykorzystać :)

Bharatanatjam to klasyczna forma tańca pochodząca z południowoindyjskiego stanu Tamilnadu i jak każda sztuka, musi mieć swe korzenie w kulturze, pozostawać w związku z językiem, życiem ludzi. W literaturze tamilskiej wzmianki o tańcu pojawiają się już w ok. II w. p. n. e. (w „Tolhappijam”- najstarszym zabytku literatury tamilskiej).
Taniec przenika wszystkie dziedziny życia, a jedną z jego funkcji jest nadanie symbolicznego wyrazu pewnym abstrakcyjnym pojęciom religijnym. Ponieważ w Indiach nie wyznaczono wyraźnej granicy pomiędzy życiem codziennym, świeckim czy religijnym taniec był po prostu częścią zarówno rytuałów świątynnych jak i nie związanych bezpośrednio ze świątynią. Taniec „świecki” miał więc również pewne religijne konotacje.
Popularne formy tańca rozwijały się równolegle z tańcem towarzyszącym rytuałom świątynnym. Sztuką tą zajmowały się tancerki świątynne, „służebnice” bóstwa w świątyni - dewadasi.
Za czasów panowania na południu Indii dynastii Ćolów (IX- XII wiek), dewadasi cieszyły się powszechnym szacunkiem, a taniec przez nie wykonywany zyskał popularność na dworze królewskim (tancerki przebywające w pałacu znane były jako radźadasi,a te występujące podczas świeckich uroczystości zwały się alankaradasi).
Okres od XVIII wieku to dla tańca południowoindyjskiego czas reform. W tym bowiem okresie zaczął się kształtować taniec bharatanatjam, taki jakim znamy go dziś. Swoją współczesną formę, strukturę, ustalony repertuar zawdzięcza bharatanatjam (w owym czasie jeszcze pod nazwą sadir) czterem braciom, mistrzom tańca, pochodzącym z Tańdźawuru.. Znani jako „kwartet tańdźawurski” bracia, związani przede wszystkim ze świątynią Bryhadiśwary w Tańdźawurze, byli również nadwornymi muzykami i nauczycielami tańca.
Jeszcze pod koniec XIX i w początkach XX wieku taniec był prawie wyłącznie domeną dewadasi, aż do momentu, gdy nastąpił upadek pozycji tancerek świątynnych i rozpoczęła się publiczna kampania na rzecz zakazania ich działalności. Trudno precyzyjnie określić, w którym momencie historii reputacja tancerek uległa pogorszeniu, ale był to zapewne proces stopniowy, który swoje apogeum osiągnął za czasów brytyjskiego panowania na subkontynencie pod koniec XIX wieku. Brytyjczycy przyjęli rolę „stojących na straży” moralności lokalnego społeczeństwa, a niektórzy Hindusi ulegli wpływom tej „wiktoriańskiej moralności”. Zaczęto uważać dewadasi za kobiety o złej reputacji, a mówiąc wprost - za świątynne prostytutki… Rozpoczęła się „krucjata” przeciw dewadasi i starano się zdyskredytować taniec, którym się od pokoleń zajmowały. Rezultatem tych działań był wydany w 1947 roku w Madrasie dokument zakazujący wszystkich praktyk będących częścią rytuałów świątynnych, w których tancerki brały udział .
Znalazły się jednak osoby, które w tym czasie podjęły próbę ponownego zainteresowania ludzi tańcem sadir i przywrócenia mu jego dawnej świetności i dobrej sławy. Aby nie prowokować skojarzeń z zakazanymi praktykami dewadasi, i przełamać społeczne tabu ciążące na tańcu, sadir zaczął odradzać się w formie tańca artystycznego, a nie świątynnego, już pod inną nazwą.
W 1930 roku pewien prawnik z Tamilnadu, jako pierwszy wprowadził termin „bharatanatjam” na określenie tańca sadir. Ponieważ zgłębiał on tajniki bharatanatjam w Madrasie (dziś Chennai), tam też postanowił podjąć próbę przekonywania zacnej publiczności z wysokich warstw społecznych, aby pozbyła się uprzedzeń i na nowo odkryła piękno tańca.
Przyjęło się wywodzić nazwę „bharatanatjam” od imienia legendarnego Bharaty, autora „Natjaśastry”- „Traktatu o Teatrze”, pochodzącego z ok. III w n.e., lub wiąże się ją z nazwą Indii (Bharata). Równie często przyjmuje się, że wyraz „bharatanatjam” to akronim utworzony z trzech podstawowych terminów określających trzy „składniki” tańca: bhawa (nastrój, ekspresja; dotyczy emocji, wyrażanych za pomocą gestów i mimiki twarzy), raga (melodia) i tala (rytm).
Nową nazwę spopularyzowała Rukmini Dewi (1904 -1986). Oczarowana tańcem bharatanatjam postanowiła rozpocząć przywracanie tej sztuce tanecznej dawnej świetności
i ocalanie jej od zapomnienia (o Rukmini Dewi pisałam już jakiś czas temu).
Rozpoczął się nowy okres w historii tańca klasycznego.
Taniec ten rozwija się współcześnie i zajmuje ważną pozycję w Indiach i poza granicami kraju, jako jeden z najstarszych tańców świata i wielkie dziedzictwo kulturalne Indii. Przeszedł daleką drogę od dworów królewskich i świątyń na deski współczesnych scen widowiskowych i musi dziś dostosować się do nowego otoczenia.